ADNODDAU
Mae’r adran hon yn amlygu’r prif adnoddau ar gyfer pob egwyddor. Maent yn eich helpu i ddeall yn well beth mae’r Comisiwn Elusennau yn ei ofyn ac i ddod o hyd i ganllawiau arbenigol ar bynciau penodol.
Noder: Mae CE yn cyfeirio at y Comisiwn Elusennau
Egwyddor Sylfaenol
Canllawiau ac adnoddau
- Yr ymddiriedolwr hanfodol: beth mae angen i chi ei wybod, beth mae angen i chi ei wneud (CC3)
- Canllawiau 5 munud y Comisiwn Elusennau: Canllawiau 5 munud i ymddiriedolwyr elusennau – GOV.UK
- Cael y newyddion diweddaraf – cofrestrwch i gael hysbysiadau’r CE: *Cael e-byst gan GOV.UK
- Sefydliad Llywodraethu Siartredig: *cynefino ymddiriedolwyr
- Canllawiau’r Comisiwn Elusennau ar Reoli Gwrthdrawiadau Buddiannau: https://www.gov.uk/government/publications/conflicts-of-interest-a-guide-for-charity-trustees-cc29
- Canllawiau NCVO ar reoli gwrthdrawiadau buddiannau: *https://www.ncvo.org.uk/help-and-guidance/governance/making-decisions-as-a-board/managing-conflicts-of-interests/
- Sefydliad Cyfrifwyr Siartredig Cymru a Lloegr (ICAEW): Modiwlau Hyfforddiant am ddim i Ymddiriedolwyr: *Modiwlau Hyfforddiant i Ymddiriedolwyr | ICAEW
- Dolen i’r Fframwaith Rhagoriaeth Elusennau fel adnodd da am dempledi polisi *Fframwaith Rhagoriaeth Elusennau – I ddod o hyd i gyllid, help am ddim ac adnoddau i elusennau
Diben y mudiad
Canllawiau ac adnoddau
- Dibenion a rheolau elusennau – Canllaw 5 munud y Comisiwn Elusennau
- Canllaw budd cyhoeddus y CE: Budd cyhoeddus: rheolau i elusennau – GOV.UK
- *Gweithio gydag elusennau eraill
- Canllawiau i elusennau â chysylltiad â mudiadau anelusennol
- Canllaw’r CE ar baratoi adroddiad blynyddol yr ymddiriedolwyr: Paratoi adroddiad blynyddol ymddiriedolwyr elusen – GOV.UK
- https://www.gov.uk/guidance/political-activity-and-campaigning-by-charities.cy
- *https://www.gov.uk/government/publications/speaking-out-guidance-on-campaigning-and-political-activity-by-charities-cc9/speaking-out-guidance-on-campaigning-and-political-activity-by-charities
- Deall ‘theori newid’ – *Center for Theory of Change – y Gymuned Theori Newid
- Cylchred Ymarfer Effaith Da’r NPC: *Cylchred Ymarfer Effaith Da
- Canllawiau Ymddiriedolaeth Cranfield ar strategaeth a chynllunio busnes: *Strategaeth a Chynllunio Busnes i Elusennau | Ymddiriedolaeth Cranfield
- Canllawiau Ymddiriedolaeth Cranfield ar effaith a gwerthuso: *Effaith a gwerthusiad | Ymddiriedolaeth Cranfield
Arweinyddiaeth
Canllawiau ac adnoddau
- Ymagwedd at gyflog staff uwch: *https://www.ncvo.org.uk/news-and-insights/news-index/report-inquiry-charity-senior-executive-pay-guidance-trustees-setting-remuneration/
- Canllawiau ar adolygiadau perfformiad byrddau/ymddiriedolwyr: *CassCCE-Board-Trustee-Performance-Review-March2019.pdf; *Cyfeiriadur Newid Cymdeithasol – Ymarferiad hunanasesu i ymddiriedolwyr
- Canllawiau NCVO i (gynlluniau) dirprwyo: *Dirprwyo penderfyniadau i bwyllgorau a chyflogeion | NCVO
- Canllawiau Cymdeithas y Cadeiryddion i helpu cadeiryddion i wella eu perfformiad ac effeithiolrwydd eu bwrdd: *https://associationofchairs.co.uk/resources/chairs-compass/
Moeseg a didwylledd/diwylliant
Canllawiau ac adnoddau
- Egwyddorion Bywyd Cyhoeddus Nolan: *https://www.gov.uk/government/publications/the-7-principles-of-public-life
- Egwyddorion Moesegol Elusennau: *https://www.ncvo.org.uk/help-and-guidance/running-a-charity/charity-ethical-principles/
- *https://www.gov.uk/government/publications/complaints-about-charities/raising-a-concern-with-the-charity-commission-cc47
- Cod Ymarfer Digidol i Elusennau: *https://charitydigital.org.uk
- Cod Ymarfer Codi Arian: https://www.fundraisingregulator.org.uk
- Egwyddorion Llywodraethu Buddsoddiadau Elusennau: https://www.cigp.org.uk/cy
- Chwythu’r chwiban *https://www.ncvo.org.uk/help-and-guidance/safeguarding/specific-aspects/whistleblowing-speak-out/need-to-know/
- Diogelu https://www.gov.uk/guidance/safeguarding-for-charities-and-trustees.cy
- Atal twyll mewn elusennau *https://preventcharityfraud.org.uk/resources/
Gwneud penderfyniadau
Canllawiau ac adnoddau
- Gwneud penderfyniadau ar gyfer ymddiriedolwyr elusennau (CC27)
- Cyfarfodydd elusennau (CC48)
- Egwyddorion Llywodraethu Buddsoddiadau Elusennau: https://www.cigp.org.uk/cy
- Cod Ymarfer Digidol i Elusennau: *https://charitydigital.org.uk/code-of-practice
- Canllawiau ar agendâu/cyfarfodydd/cofnodion bwrdd, e.e. *Cyfarfodydd Ymddiriedolwyr Elusennau a thempledi o gofnodion ac agendâu
- Canllaw NCVO i (gynlluniau) dirprwyo: *Dirprwyo penderfyniadau i bwyllgorau a chyflogeion | NCVO
Rheoli adnoddau a risg
Canllawiau ac adnoddau
- Rheolaethau ariannol mewnol ar gyfer elusennau: amddiffyn eich elusen rhag twyll a cholled (CC8)
- Gwella cyllid eich elusen (CC12)
- Canllawiau’r CE ar ofynion ynghylch adroddiadau a chyfrifon elusennau Adroddiadau a chyfrifon elusennau: yr hanfodion Tachwedd 2016 (CC15d) – GOV.UK
- Cronfeydd wrth gefn elusennau: meithrin gwydnwch (CC19)
- Codi arian ar gyfer elusennau: canllaw i ddyletswyddau ymddiriedolwyr (CC20)
- *Elusennau a rheoli risg (CC26) – GOV.UK
- Canllawiau’r CE ar gyfryngau cymdeithasol *Elusennau a chyfryngau cymdeithasol – GOV.UK
- Canllawiau’r CE ar AI *Elusennau a Deallusrwydd Artiffisial – y Comisiwn Elusennau
- Canllawiau’r CE ar is-gwmnïau masnachu *Elusennau a masnachu – GOV.UK a *Masnachu a threth ymddiriedolwyr: sut gall elusennau fasnachu’n gyfreithlon – GOV.UK
- *https://cfg.org.uk/membership/charity_membership/charity_finance_for_small_charities_guides/essential_charity_finance_for_trustees
- *https://cfg.org.uk/resources/trusteeguide
- Canllawiau Cymdeithas y Cadeiryddion ar arweinyddiaeth ariannol mewn elusennau bach *https://associationofchairs.co.uk/wp-content/uploads/2025/01/AOC-Finance-Guide-2024.pdf
- Cymuned Elusennau am ddim ICAEW: *https://www.icaew.com/groups-and-networks/communities/join-charity-community
- Egwyddorion Llywodraethu Buddsoddiadau Elusennau: https://www.cigp.org.uk/cy
- Canllawiau gan swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth: https://cy.ico.org.uk/for-organisations/
Effeithiolrwydd y bwrdd
Canllawiau ac adnoddau
- Dod o hyd i ymddiriedolwyr newydd: https://www.gov.uk/government/publications/finding-new-trustees-cc30.cy
- NCVO: Cynnal adolygiad llywodraethu: *https://www.ncvo.org.uk/help-and-guidance/governance/carrying-out-a-governance-review/
- NCVO: Adolygu ymddiriedolwyr unigol: *https://www.ncvo.org.uk/help-and-guidance/governance/board-basics/tools-and-guidance/individual-trustee-performance-reviews/
- NCVO: Cynefino ymddiriedolwyr: *https://www.ncvo.org.uk/help-and-guidance/governance/responsibilities-for-boards/recruiting-and-inducting-trustees/
- Sefydliad Llywodraethu Siartredig: *adolygiadau perfformiad bwrdd
- Reach: Cylchred recriwtio ymddiriedolwyr: *https://reachvolunteering.org.uk/trustee-recruitment-cycle
- Mae Gwirfoddolwyr ICAEW yn cysylltu elusennau â gweithwyr cyllid proffesiynol sy’n chwilio am rolau gwirfoddol am ddim: *https://volunteer.icaew.com/
- Gwefannau eraill sy’n cefnogi recriwtio bwrdd, e.e. Reach Volunteering: *Reach Volunteering
- Adnoddau ar gyfer recriwtio ymddiriedolwyr a gwerthuso bwrdd: *Y Gylchred Recriwtio Ymddiriedolwyr | Reach Volunteering, *CassCCE-Board-Trustee-Performance-Review-March2019.pdf neu’r *Cyfeiriadur Newid Cymdeithasol – Ymarferiad hunanasesu ymddiriedolwyr
- Enghreifftiau o ddisgrifiadau swydd a chwestiynau cyfweld cadeirydd ac ymddiriedolwr: *https://associationofchairs.co.uk/resources/governance-templates/
Cydraddoldeb, Amrywiaeth a Chynhwysiant (EDI)
Canllawiau ac adnoddau
- NCVO: *https://www.ncvo.org.uk/help-and-guidance/governance/improving-your-work-as-a-board/equality-diversity-and-inclusion-at-board-level/explaining-equality-diversity-and-inclusion/
- Canllawiau Cymdeithas y Cadeiryddion ar degwch, amrywiaeth a chynhwysiant i gadeiryddion a byrddau https://associationofchairs.co.uk/wp-content/uploads/2025/01/AOC-EDI-Guide-2024.pdf
- Rhwydweithiau penodol:
- Menywod ar fyrddau: *https://wbdirectors.co.uk/
- Mudiad Ymddiriedolwyr Ifanc: *https://youngtrusteesmovement.org/
- Board Racial Diversity UK: *https://boardracialdiversity.org.uk/ – mae hwn yn cynnwys canllawiau, er enghraifft, ar sut i amrywio’r bwrdd
Adnoddau eraill (mwy cyffredinol)
Canllawiau ac adnoddau
- Gwefannau lle gallwch gael rhagor o wybodaeth am lywodraethu:
- NCVO: *www.ncvo.org.uk
- CGGC: www.wcva.cymru/cy/hafan/
- ACEVO: *www.acevo.org.uk
- Cefnogi Trydydd Sector Cymru: https://thirdsectorsupport.wales/cy/
- Cymdeithas y Cadeiryddion: *https://associationofchairs.co.uk/
- Cyfeiriadur Newid Cymdeithasol: *https://www.dsc.org.uk/
- Sefydliad Llywodraethu Siartredig y DU ac Iwerddon: *https://www.cgi.org.uk/
- *Adnoddau’r Academi Llywodraethu Chwaraeon (SGA) a dogfennau ategol
- *Cod ar gyfer Llywodraethu Chwaraeon – Llyfryn haen 1
- *Buddle
*Saesneg yn unig
The Charity Governance Code is authored by a cross-sector voluntary steering group.
Group members
Observer
© Copyright 2025